Strips die gemaakt worden in opdracht van één of ander officieel centrum benader ik meestal met gezonde tegenzin. in veel gevallen komt het erop neer dat een roedel duffe vakidioten enkele ondermaatse, maar goedkope, stripmakers de opdracht geeft om een karrenvracht details in een zo dun mogelijk, want goedkoop, stripboek te persen. De erudiete opdrachtgevers zouden eigenlijk liever een “echt boek” of iets dergelijks uitgeven om "de jeugd" iets o zo belangrijks uit hun werkveld mee te geven maar “de jeugd” leest liever strips. Dan moet het maar zo. Gelukkig zijn videospelletjes voor de meeste officiële instanties te duur.
“De terugkeer” is echter een voorbeeldje van hoe het wel moet. Het Nederlandse Indisch Herinneringscentrum Bronbeek gaf Eric Heuvel en Ruud Van der Rol de opdracht om een strip te maken rond de, met elkaar verweven, geschiedenis van Nederland en Indonesië. Dit is het derde geschiedkundig/informatief stripboek, na “De ontdekking” en “De zoektocht” dat Heuvel en Van der Rol samen maken en het genre zit hen dus goed in de vingers. De twee makers leggen het handig aan boord door van het verhaal één grote flashback te maken. Bas, een 81-jarige Nederlander, vindt een brief terug van Soerati, zijn grote jeugdliefde uit het eens door Nederland bezette Indonesië. Samen met zijn nichtje, de 24-jarige Maureen, reist hij terug naar het land van zijn jeugd. Op het vliegveld vertelt hij zijn levensverhaal aan Maureen. Met Maureen is het makkelijk identificeren en de lezer krijgt het verhaal als het ware verteld door zijn lieve oude opa. Het is alleen soms wel wat raar dat de makers gekozen hebben voor een soort zwevende opa-kop die constant door de prenten van de flashback heen fladdert in plaats van een gewone voice-over in kaders. Men wou het eventuele stripleekjes misschien niet al te moeilijk maken door steeds overduidelijk te maken wie er nu eigenlijk aan het vertellen is.
Dat verhaal zit echter steengoed in elkaar en omspant de jaren voor WOII, de bezetting van Indonesië door Japan en de lange nasleep tot en met de onafhankelijkheid. Er wordt tevens aandacht besteed aan de integratie en re-integratie van gevluchte Indische Nederlanders en blanke Nederlanders. Dit soort initiatieven lijdt doorgaans onder een enorme overvloed aan informatie. Ook in deze strip staat er vrij veel tekst in kaders en dergelijke maar de tekeningen en het verhaal zijn boeiend genoeg om dat op te vangen. dankzij de truc met de opa komt het geheel ook minder saai over. Een hele heksentoer. De weelde aan informatie heeft soms wel de neiging om de emotionele ontwikkeling van de personages wat in het gedrang te brengen. Als lezer voel je niet steeds heel veel mee met de personages. Gelukkig weet Heuvel dit op te vangen met zeer expressieve tekeningen in een heldere klare lijn en zorgt een niet te melig en uitleggerig, en daardoor juist des te ontroerender, einde voor wat tegengewicht. De frisse inkleuring draagt eveneens bij om het geheel iets lichter verteerbaar te houden en de grafische vertelkunst van de makers zorgt ervoor dat het verhaal van begin tot einde makkelijk wegleest. Chapeau.Naar het einde toe krijgt ook Amir, de Indonesische jeugdvriend van Bas, even de tijd om zijn Indonesische kant van het verhaal te vertellen. Dat dat maar 7 van de 62 pagina’s bestrijkt lijkt een beetje oneerlijk of uit balans maar dan moet de Indonesische tegenhanger van het Indisch herinneringscentrum Bronbeek maar terugslaan met hun eigen stripboek.
In principe is dit stripboek, gezien de kleine drempel voor jongere lezers en de weelde aan informatie, een aanrader om in de klas te gebruiken. De periode en gebeurtenissen die het boek bespreekt worden in de Belgische klaslokalen echter niet echt uitvoerig belicht. Ik kan me voorstellen dat dat in de Nederlandse echter een must is. (PM)
Heuvel, Eric & Van der Rol, Ruud, De terugkeer., Uitgeverij L, 2010